W niedzielę (01.07) mieszkańcy oraz władze Czyżewa uczciły 70. rocznicę śmierci ppłk. Władysława Żwańskiego ps. „Iskra”, „Błękit” ostatniego komendanta białostockiego okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.
Uroczystość rozpoczęto Mszą świętą w intencji ppłk. Żwańskiego w miejscowym kościele. Następnie rekonstruktorzy, harcerze, motocykliści, władze oraz mieszkańcy miasta przeszli defiladą partyzancką pod Pomnik Niepodległości, gdzie złożono kwiaty i wygłoszono przemowy.
Kolejną częścią obchodów był przejazd uczestników do Dąbrowy Tworek pod pomnik upamiętniający miejsce śmierci ppłk. Władysława Żwańskiego, gdzie również złożono wiązanki kwiatów.
Końcowym elementem uroczystości była inscenizacja historyczna Bitwy w Czerwonym Borze z 23 czerwca 1944 roku.
Władysław Żwański urodził się 10 lipca 1896 r. w Widliszkach koło Wiłkomierza na Litwie.
Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, w okresie dwudziestolecia międzywojennego kontynuował karierę wojskową. Od marca 1931 był dowódcą batalionu, a następnie kwatermistrzem 71 Pułku Piechoty w Zambrowie, a od września 1934 r., komendantem Powiatowej Komendy Uzupełnień w Grodzisku Mazowieckim.
Od listopada 1942 r. żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych w powiecie Ostrów Mazowiecka. W 1944 r. zaciągnął się do LWP i został powołany na komendanta Rejonowej Komendy Uzupełnień w Ciechanowcu, prowadząc jednocześnie działalność konspiracyjną (prawdopodobnie organizował fałszywe dokumenty, w tym odroczenia od służby wojskowej dla żołnierzy NSZ i AK). W kwietniu 1945 r., po dekonspiracji, zdezerterował i nawiązał kontakt z Okręgiem NZW Białystok. Pełnił funkcję szefa Wydziału III Operacyjnego Komendy NZW Białystok, od września 1945 r. – szefa sztabu, a od kwietnia 1946 r. – komendanta Okręgu XV NZW Białystok.
1 lipca 1948 r. został zamordowany we wsi Dąbrowa-Tworki koło Wysokiego Mazowieckiego, zwabiony wraz z trzema podwładnymi, gdzie doszło do strzelaniny.
Miejsce pochówku „Błękita” pozostaje do dziś nieznane. Wiadomo, że jego ciało przewieziono do Wysokiego Mazowieckiego, a stamtąd prawdopodobnie do Białegostoku.
W miejscu śmierci ppłk. Żwańskiego i jego żołnierzy znajduje się upamiętniający go pomnik postawiony w 1995 r.
Foto/wideo: Patryk Wojtczuk
